Gek eigenlijk dat The Bookshop, die vanaf 7 juni in de Nederlandse bioscoop is te zien, wordt ondersteund door de CPNB. De film laat een heel ander aspect van de boekhandel zien dan de slogan 'een boek kan zoveel doen'.
The Bookshopgaat ondanks de titel niet over de boekhandel. Zeker, Florence Green opent in de film van Isabel Coixet naar de gelijknamige roman van Penelope Fitzgerald een boekwinkel. Maar de tegenkrachten die ze daarmee oproept in het kleine kustplaatsje Hardborough hebben weinig met haar nering te maken. De aristocrate Violet Gamart, die zich de natuurlijke leider van de gemeenschap voelt, wil haar pand hebben om er een kunstcentrum in te vestigen. Ook als er speelgoed of tweedehandskleding zou zijn verkocht.
Maar de keuze voor een boekhandel is ook niet toevallig. De film draait om de strijd tussen de gegoede klasse, die in het Groot-Brittannië van 1959 nog aan de touwtjes trekt, en de opkomende gewone man, die een steeds belangrijke rol in de maatschappij heeft. Niet voor niets zie je in het begin van de film een verkiezingsposter van Labour hangen. Het boek staat zo symbool voor een democratische, laagdrempelige kunstvorm waarvan iedereen kan genieten. De schilderijen en sculpturen van Violet Gamart zijn de kunst van de elite.
De film doet er echter niet sentimenteel over. The Bookshop is – in tegenspraak met de ondersteuning van de CPNB – geen propagandafilm voor het lezen of de boekhandel. Hij laat namelijk ook zien dat boeken misschien makkelijk toegankelijk zijn en in theorie iedereen geraakt kan worden door een verhaal, maar dat er in werkelijkheid maar een enkeling ontvankelijk voor is. Zo ontvankelijk, dat hij of zij nooit zonder een boek kan en de een na de ander verslindt in plaats van slechts af en toe die ene bestseller te lezen waar iedereen over praat.
In het dorp aan zee heerst vooral scepsis over Florence' boekhandel. De lokale bankier moet een grote aarzeling overwinnen om haar een lening te verstrekken. Een veerman houdt haar voor dat het hele dorp maar één lezer kent: Edmund Brundish. Die – hoe kan het anders? – een zonderling is. Hoe denkt ze daar een rendabele zaak mee op te bouwen? En die onverschilligheid jegens de boekhandel verandert ook niet. Er is niemand in de film wiens leven verandert doordat Florence hem of haar een boek in de handen drukt.
Nou ja, niemand? Er is dus altijd die enkeling. Florence krijgt een assistente: Christine, een jong meisje van lage komaf die min of meer door haar ouders wordt gedwongen met een bijbaantje bij te dragen aan het gezinsinkomen. Zij verklaart openlijk niet van lezen te houden. Toch moet ze van Florece ooit A High Wind in Jamaica van Richard Hughes proberen. Als ze dat doet, aangespoord door de verwikkelingen van het plot, is ze gelijk verkocht. Later opent zij zélf een boekwinkel.
Wat de boekhandel wel doet, blijkens de film, is de enkelingen bij elkaar brengen. Florence en Brundish zijn de twee grote liefhebbers van literatuur in Hardborough, maar pas door de boekhandel komen ze bij elkaar. Dat verklaart ook de tagline van de film, die beter bij het plot past dan de CPNB-slogan: 'One never feels alone in a bookshop'. Niet alleen kunnen grote lezers – altijd eenzaam van karakter, volgens Jonathan Franzen – gezelschap vinden bij personages, ze vinden in de boekhandel ook gezelschap bij elkaar.
Dat is misschien niet de inclusieve boodschap van de CPNB, die zoveel mogelijk boeken onder zo veel mogelijk mensen wil brengen. Maar: het is ook een mooie boodschap. Alleen jammer dat het bestaan van een boekverkoper niet tot in detail klopt, iets wat altijd storend is in een film of boek als je toevallig kennis van zaken hebt. Want Florence' The Old House Bookshop mag er dan schitterend uitzien, menig boekverkoper zal zich afvragen hoe ze die – óók in 1959 – overeind houdt.
Florence Green lijkt zich weinig aan te trekken van haar publiek. Ze legt uitsluitend neer wat ze mooi vindt, niet wat aan kan slaan bij haar publiek, om tenminste te blijven voortbestaan. En als ze dan toch tegen de keer een boek wil promoten – het succès de scandalein Londen: Nabokovs Lolita, dat op dat moment al vier jaar oud is– koopt ze meteen het krankzinnige aantal van 250 exemplaren (!) in. Ook valt op dat in de categorie 'New arrivals' hetzelfde kinderboek blijft staan, hoewel de handeling vele maanden bestrijkt.
Tegelijk moet ik erkennen dat je zulke details ook niet kan zien. Deze missers liggen er niet dik bovenop, zodat het goed mogelijk is te genieten van het in stemmige kleuren gefilmde The Bookshop. De gelauwerde Spaanse regisseur Coixet heeft de film met merkbaar respect voor de roman gefilmd, en Emily Mortimer als Florence Green en Bill Nighy als Edmund Brundish geven hun personage met gevoel voor de kwetsbare psychologie van de grote lezer gestalte.
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 1 jun)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten